Życie duchowe

W opowiadaniach himalaistów, którzy pobyli dłużej na wysokości ponad 7900 m przewija się jeden ważny motyw. Otóż po jakimś czasie, zależnie od indywidualnych predyspozycji, na skutek niedotlenienia przestaje normalnie funkcjonować mózg. Ludzie zaczynają robić dziwne rzeczy, np. rozbierają się przy trzydziestostopniowym mrozie i wietrze, dostają halucynacji, odmawiają dalszej wędrówki, itp. 

Tam wszystko odbywa się jak w zwolnionym filmie. Czasem pokonanie przewyższenia 10 metrów zajmuje pół godziny, a czasem nawet dłużej. Idzie się w rytmie kilka kroków i odpoczynek, a nawet kilka oddechów – jeden krok. Przebywanie na tej wysokości jest powolnym umieraniem.

Najciekawsze jest jednak to, w jaki sposób poradzili sobie z tym ci, którzy przeżyli.

Najlepsze jest mieć obok siebie inną osobę, która będzie wspierać w razie potrzeby: dodawać otuchy, poganiać, jak trzeba czy też pomagać fizycznie. Choć i to nie jest gwarancją.

Co jednak, gdy nikogo w pobliżu nie ma?

Żyć tu i teraz znaczy dla mnie przede wszystkim skupienie na chwili bieżącej. W aktywnym życiu nie oznacza to bynajmniej, że tracę z oczu mój ostateczny cel na Ziemi – zbawienie, ale że zbawienie mogę osiągnąć tylko poprzez dobre wykorzystanie każdej chwili czasu, który został mi dany.

Osoby żyjące w zakonach kontemplacyjnych też są w takiej samej sytuacji, choć ich chwile bieżące wypełnione są w większości trwaniem w Obecności, czyli pozornym nic-nie-robieniem. Jednak i one muszą dobrze wykorzystać darowany im czas.

Chwila bieżąca jest dana tylko raz i więcej się nie powtórzy. To, co się stało, już nie powróci i nie ma sensu rozpamiętywanie tego, co minęło. Tego, co ma przyjść nie znamy i nie mamy na to do końca wpływu. Pozostaje nam tylko ta chwila tu i teraz, ona tylko naprawdę istnieje, reszty już nie ma albo jeszcze nie ma.

Gdzieś bardzo głęboko, na samym dnie twojego serca, znajduje się Coś, czego obecności często nie jesteś nawet świadom, choć jest to najważniejsza część ciebie. Jest to dalekie i niejasne wspomnienie Dni, gdy przechadzałeś się z Nim pod innym niebem, w wiecznozielonym ogrodzie, gdy mogłeś rozmawiać z Nim twarzą w twarz…

Zanim obwarowałeś się grubym i twardym murem wszystkich twoich blizn po niezliczonych zranieniach, zanim twoje oczy oślepły od fałszywego blasku marnych błyskotek, które cię otaczają, zanim upadłeś pierwszy raz, mogłeś przez krótką chwilę, jeżeli miałeś to szczęście, widzieć daleki blask tego światła w zaraniu twojej młodości.

Wyjście „z Egiptu” to czynność jednorazowa i jest to dopiero początek w drodze do Ziemi Obiecanej. Najważniejsze to zdać sobie sprawę, że podobnie jak Naród Wybrany, my wszyscy też jesteśmy w drodze. I że jest to droga długa i trudna.

Ale wróćmy jeszcze do Wyjścia. Wyjście można porównać do nawrócenia (metanoia). Wielu z nas przeżyło w swoim życiu coś, co można nazwać nawróceniem. Wtedy otwierają się oczy i cały świat zmienia się w jednej chwili. Zaczyna się dostrzegać obecność Boga i swoją niedoskonałość, zaczyna się Go pragnąć, od tej pory chce się za Nim iść. Musi to być w pełni uświadomione, bo jest to czynność rozumu i woli oraz łaski Bożej, nie uczuć.

Dopiero człowiek nawrócony może iść drogą prowadzącą do zbawienia, Ziemi Obiecanej.

Od pewnego człowieka odeszła żona. Gdy dzieci opuściły już dom, po prostu oznajmiła mu, że nigdy go nie kochała i teraz chce się wreszcie realizować. Przez wiele lat żył samotnie i na odludziu, jak pustelnik, dbając o pracę, dom i ogród, aż wreszcie poczuł, że dalsze życie bez drugiego człowieka jest ponad jego siły. Powiedział sobie: „Nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam” (Księga Rodzaju, 2,18). I zaczął narzekać i roztkliwiać się nad sobą i pytać Boga: Dlaczego mi to uczyniłeś? Nikt z osób, które znam w podobnej sytuacji nie żyje sam. Czy nie powinienem znaleźć sobie żony, aby nie zwariować?

Połóż mnie jak pieczęć na twoim sercu, jak pieczęć na twoim ramieniu, bo jak śmierć potężna jest miłość, a zazdrość jej nieprzejednana jak otchłań; żar jej to żar ognia, płomień Pana. Wody wielkie nie zdołają ugasić miłości, nie zatopią jej rzeki. Jeśliby kto oddał za miłość całe bogactwo swego domu, pogardzą nim tylko.

Niech człowiek trwa w wolności od obrazów i przy­wiązań, bo w tym jest największa radość. H. Suzo.

Te słowa czternastowiecznego mnicha i kaznodziei mogą dzisiaj budzić u większości co najwyżej wzruszenie ramion, jeżeli nie bardziej emocjonalną, negatywną reakcję.

Dzisiejszy człowiek do tego stopnia trwa w niewoli „obrazów”, że przeniesiony nagle do świata ciszy i braku innych fizycznych bodźców nie przetrwałby tam długo. Jego zmysły potrzebują nieustannie czegoś nowego. Jego myśli błądzą bez chwili przerwy, przeskakując od zdarzeń dawno przeszłych do tych, które może nigdy nie zaistnieją, ale już teraz absorbują jego całą uwagę i wolę. To wszystko są owe obrazy i przywiązania Suzona.

O. Wojciech Zmudzinski SJ zadał ostatnio w swoim blogu następujące pytanie: Czy mam milczeć wobec zła i niesprawiedliwości, gdy nie potrafię kochać grzesznika i mówić jak Natan, albo tak jak mój były rektor z kolegium w Rzymie? 

Pustelnicy z Pustyni Egipskiej mogliby odpowiedzieć tak:

Zapytano starca, co trzeba robić, aby się zbawić. Starzec robił wtedy plecionkę z palmy i nie odrywając wzroku od pracy odpowiedział: „To, co widzisz”.

360 razy na kartach Starego i Nowego Testamentu pojawiają się wezwania do tego, abyśmy się nie lękali. Nie bez powodu… Lęk wpisany jest na sztywno w duszę każdego bez wyjątku człowieka. Boją się wszyscy, choć każdy na swój sposób. Mimo że niektórzy nie przyznają się do tego, nawet przed sobą. Boi się młody, boi się stary, bogaty i biedny, boją się jednakowo mężczyźni i kobiety, ludzie świątobliwi i dranie…

Dlaczego tak jest? Jak zapanować nad lękiem?

Niewątpliwie każdy potrzebuje drugiego człowieka, aby przeżyć. Ale teraz chcę się skupić bardziej na stronie duchowej, pozostawiając na boku sprawy współpracy materialnej. Wszyscy autorzy, których poznałem, podkreślają w swoich mądrych tekstach, jak bardzo potrzebujemy kogoś, kto nas zrozumie, wysłucha, czasem pocieszy, czasem przytuli, ale zawsze darzy sympatią. Wszyscy autorzy pomijają jednak milczeniem taką sytuację: co, jeśli ktoś takiej osoby nie ma koło ciebie?